Samenvatting - Class notes - Module 3

• 1614121200 RC 1.1 Wonden en wondbehandeling

• In welke classificaties/indelingen kunnen wonden worden ingedeeld

  - etiologie/oorzaak (soms lastig te ontdekken door veel onderliggend lijden)
  - locatie (buik, been)
  - type verwonding of symptomen (laceratie, schaafwond, pijnlijk, geel) 
  - diepte van de wond en weefselverlies (diep, zwart ,necrose)
• Welke gradaties zijn er voor decubitus en brandwonden

  Categorie 1, 2, 3 en 4
• Welke gradatie is er voor diabetische ulcera

  Texas classificatie:
  - stages A, B, C en D
  - gradaties 0, 1, 2 en 3
  D3 geeft dan de grootste kans op amputatie van een ledemaat.
• Welke oorzaken kunnen wonden hebben

  - Mechanisch (schaaf, snij, steek, schot, bijt)
  - Chemisch (zuren, chloor)
  - Thermisch (verbranding, bevriezing)
  - Elektrisch (stroom, bliksem)
  - Straling (zonverbranding, radioactieve (radiatiestraling bij kankerbehandeling)
  - Infectie (meest voorkomend; onvoldoende afweer tegen micro organismen)
  - Oncologie (ulcera door doorgroei tumor, wond na lap voor sigmoïdca, huidca, ...)
  Circulatie (slechte weefseldoorbloeding, decubitus, atherosclerose (weefselversterf), veneuze problematiek
• Uit welke 3 lagen bestaat de huid

  - epidermis/opperhuid
  - dermis/lederhuid
  - subcutis/onderhuids vetweefsel
• Wat bevat de epidermis/opperhuid wel en niet

  Bevat geen celkernen meer
  Bevat verschillende lagen keratinocyten, melanocyten (kleurstofcellen), en Langerhanscellen (afweer)
• Wat bevat de dermis/lederhuid

  - haarwortels
  - talgklieren
  - zweetklieren
  - lymfevaten
  - bloedvaten
• Wat bevat de subcutis/onderhuids vetweefsel

  - aan- en afvoerende slagaders en venen
  - afvoerende lymfevaten
  - vetcellen (bufferfunctie)
• Wat zijn de 5 functies van de huid

  1) bescherming (van invloeden van buitenaf; hitte/kou/straling/druk/stoten/chemische stoffen/bacteriën/virussen/schimmels/vochtverlies
  2) signalering (prikkels ontvangen, vertalen en begrijpen)
  3) warmteregulatie (isolatie en de werking van de 'thermostaat'.
  4) stofwisseling (vit D uit zonlicht, Calciumhuishouding, absorptie van medicatie)
  5) communicatie (gemoedstoestand, fysieke belasting, ziekten)
• Definitie van een wond

  Een wond is een verbreking van (de huid) anatomische en functionele samenhang van levend weefsel, veroorzaakt door trauma of een pathologische aandoening.
• Is een wond altijd zichtbaar

  Nee, een wond hoeft niet altijd zichtbaar te zijn. De huid kan losscheuren van de subcutis, of de subcutis van de spieren, dat geeft onderhuidse bloeding.
• Wat is een acute wond

  Een acute wond is een wond met een acute etiologie waar continuiteitsverlies van de huid is ontstaan door trauma of een chirurgische ingreep, onafhankelijk van de duur van het bestaan van deze wond.
• Wat is een complexe wond

  Een complexe wond is een wond waarin het normale helingsproces wordt verstoord op 1 of meer punten van de fase van hemostase, inflammatie, proliferatie en remodellering. Een wond die in een fase van de wondgenezing stagneert.
• Hoe behandel je primair gesloten wonden

  Niet reinigen, eventueel na 12h, kort douchen (< 10min), daarna bedekken van de wond
• Hoe behandel je vieze wonden

  Vieze (bijt/snij) wonden spoel je met lauwwarm water
• Hoe behandel je een wond niet

  Niet met badjes (soda/biotex/badedas ed).
  Dat werkt alleen goed bij een harde ingegroeide teennagel met ontsteking om de nagel zachter te maken
• Hoe behandel je lokaal geïnfecteerde wonden

  Met honing/jodium
• Hoe behandel je open wonden

  Met niet verklevend verband
• Hoe behandel je littekens

  Bescherm ze 3 maanden tegen UV(A) licht. 
  Melanocyten zijn niet aanwezig in een litteken, daarom verbranden ze sneller in de zon
• Wat is een abrasie

  Een schaafwond
• Wat is een incisie

  Een snijwond met rechte wanden
• Wat is een avulsie

  Een scheurwond/onvolledige scheiding van de weke delen lagen, waarbij er door trauma een huidflap ontstaat
• Wat is een laceratie

  Een snede met rafelige randen
• Wat is een crush

  Een geplet of bekneld lichaamsdeel
• Wat is een puncture

  Een penetratie van diverse weefsellagen door een scherp voorwerp dat ook in het lichaam kan zijn blijven steken (steek/bijtwonden)
• Hoe vang je acute wonden op

  - EHBO
  - Reinigen
  - Stelpen van bloedingen
  - Druk uitoefenen (directe druk, drukpunten, compressieverband)
  - Naar HA/SEH
• Waar staat MIST voor

  M: Mechanism injury (hoe het letsel is ontstaan)
  I: Identified injury (welke letsels of ziekte vermoed je)
  S: Signs (welke symptomen heb je gezien)
  T: Therapy (wat heb je al gedaan)
• Wat is de ABCDE methodiek bij ongevallen

  ABCDE wordt in de beoordeling van de patiënt gebruikt om de volgorde te onthouden met als doel: treat first that kills first
  A: Airway & C-spine stabilization (ademweg vrijmaken, stabiliseren hals)
  B: Breathing (frequentie, patroon, saturatie, resp. Falen, zuurstof)  
  C: Circulation (stelp bloedingen met afdrukken en/of drukverband)
  D: Disability (neurologisch onderzoek)
  E: Environment and exposure (onderzoek de gehele patiënt, inclusief de rug en hoofdhuid)
• Behandeling op de SEH

  - ABCDE
  - LO (beschadiging onderliggende structuren, functionaliteit en sensibiliteit)
  - Stelpen van bloedingen
  - Reiniging van de wonden
  - Pijnbestrijding
  - Sluiten wond indien mogelijk
  - Tetanus profylaxe.
• Wat zijn de 4 fasen van wondgenezing en hoe lang duren ze

  - hemostase (stoppen van de bloeding -> 8 min)
  - inflammatie (ontstekingsfase -> 3 dg)
  - proliferatie/regeneratie (celproliferatie/granulatie en herstel extracellulaire matrix en epithelialisatie; nieuw weefsel dat het wondbed opvult -> duur hangt af van de diepte van de wond
  - remodellering en rijping (maturatie van littekenweefsel -> 1-2jaar)
• Hemostase in 3 stappen

  1) beschadiging van bloedvaten, wond wordt gevuld met bloed
  2) vasoconstrictie om bloeding onder controle te krijgen
  3) door interactie van trombocyten en fibrine in het bloed krijg je vorming van stolsel
  Duur: 0 - 30min.
• Inflammatie fase in 3 stappen

  1) cellen in en rond de wond: cytokines & groeifactoren -> initiatie ontstekingsreactie
  2) door de ontstekingsreactie krijg je vasodilatatie van de omliggende bloedvaten -> meer witte bloedcellen uit de bloedbaan (macrofagen/granulocyten) naar het wondgebied
  3) witte bloedcellen ruimen bacteriën en beschadigd weefsel op (fagocytose) -. Geeft vermindering inflammatie en voorbereiding op de herstelfase
  Duur: 0 - 7 dagen
• Proliferatie fase in 4 stappen

  1) Fibroplasie: fibroblasten (bouwstenen voor de ECM) ontwikkelen zich en produceren ECM (extra cellulaire matrix), bestaande uit oa collageen en elastine. De reparatie gebeurt door een ander weefsel (granulatieweefsel -> granules = korrels, heeft een korrelige/biefstuk structuur)
  2) Angiogenese: proliferatie van endotheelcellen   -> ingroei van bloedvaten in de wond.
  3) Epithelialisatie: keratinocyten (in de epidermis) in de wondranden spreiden uit over de wond en groeien horizontaal wanneer er een goede voedingsbodem is voor de huidlaag. 
  4) Wondcontractie: door myofibroblasten.  Fibroblasten = spier, die gaan de wonden naar elkaar toe trekken.
  
  De 4 stappen spelen zich tegelijkertijd af.
  Duur: 3dg - 3wkn.
• Wat is ECM

  ECM is Extra Cellulaire Matrix -> ontwikkelde fibroblasten produceren ECM.
  ECM bestaat uit oa collageen en elastine
• Waarom is het belangrijk dat wildvleesgroei wordt weggehaald bij een wond

  De epithelialisatie fase komt door keratinocyten in de epidermis die in de wondranden zicht uitspreiden over de wond. Ze groeien horizontaal als er een goede voedingsbodem is voor de huidlaag. Het stopt wanneer het in aanraking komt met een ander weefsel aan de overkant, daarom moet wildvleesgroei weggehaald worden, anders groeit hij niet helemaal goed dicht.
• Wanneer stopt de proliferatie fase

  Wanneer uiteindelijk de wond gevuld is met nieuw weefsel, is het littekenweefsel. Vanaf nu start de reorganisatie van het litteken, de maturatie of de remodellering.
• Remodelleringsfase in 2 stappen

  Maturatie of remodelleringsfase:
  1) regressie van capillairen; afname vna roodheid litteken
  2) reorganisatie en crosslinking collageen -> toename treksterkte litteken.  
  Duur: 1 - 2 jaar
• Wat zijn de 4 fasen van wondgenezing

  1) hemostase/reactiefase
  2) inflammatiefase/ontstekings- of reactiefase
  3) proliferatiefase/granulatiefase  
  4) maturatie/remodelleringsfase/rijpingsfase
• In welke fase ziet een wond eruit als een vers biefstuk

  Bij de proliferatie of granulatiefase.
• In welke fase kun je nog geel en zwart weefsel zien op de wond

  In de inflammatiefase. Geel weefsel is beslag/fibrine
  Zwart weefsel is necrose.
• Waar zorgt fibrine voor in wondgenezing

  Fibrine is een eiwit dat zorgt voor de bloedstelping
• In welke fase zie je een litteken

  In de maturatiefase/rijpingsfase
• Wat gebeurd er in de maturatiefase

  - collageen type III wordt omgezet in collageen type I
  - 2 wkn later is het litteken ongeveer 5% van de oorspronkelijke sterkte.
  - 1 mnd later is het litteken ongeveer 40% van de oorspronkelijke sterkte
  - > 1jr is het litteken op zijn max: nooit meer dan 80% van de oorspronkelijke treksterkte van de huid.
• Wat is keloïdvorming

  Keloïdvorming is woekering van littekenweefsel buiten de marges van de oorspronkelijke wond.
• Wat zijn hypertrofe littekens

  Hypertrofe littekens zijn dik en stug en kunnen een beperking van de mobiliteit geven.
• Wanneer heb je een littekenloze genezing

  Bij volledige regeneratie (van het oorspronkelijke weefsel door epidermale migratie, bij de opperhuid, heb je een littekenloze genezing
• Wanneer komt een littekenloze genezing voor

  Bij bijvoorbeeld oppervlakkige schaafwonden, blaren en oppervlakkige 2e graads brandwonden.
• Waar is de (complexe) wond een symptoom van

  De (complexe) wond is een symptoom van onderliggend lijden.