Samenvatting - Geschiedenis van de Nederlanden

• 3.1 De eeuw van de onderzekerheden (de 14de eeuw)

• Hoe staat de veertiende eeuw in Europa bekend?

  Als een periode van diepgaande demografische
  crisis, grootschalige oorlogvoering en economisch verschuivingen
• Wat zijn de redenen voor de demografische catastrofe? (2 redenen)

  1. De overbevolking zorgde voor uitputting
     van de gronden, duurte van graan, regelrechte hongersnood
  2. Vanaf 1348: de pestepidemieën die om de tien jaar terugkeerden
• Welk gevolg hadden de pestepidemieën in Europa mbt het bevolkingsaantal?

  
  De totale bevolking van Europa daalde tussen circa 1300 en circa 1400 met de helft
• Waarom kon de Zwart Dood zich zo snel verspreiden in de Nederlanden?

  Door de stedelijke concentratie
• Wat is het gevolg van de onderlinge competite tussen jonge Europese staten?

  Oorlogsvoering
• Welk gevolg heeft de oorlogvoering tussen de jonge Europese staten mbt de handel?

  De handel wordt ontregeld  met als gevolg de enorme economische schade bij de steden
• Wat heeft de handel te maken met de ontwrichting van het economisch leven?

  Handelsstromen die de rijkdom van steden verzekerde werden verstoord
• Wat is het gevolg van de verarming in de 14de eeuw?

  Er braken opstanden uit in de steden en op het platteland
• Bood de kerk in deze verwarrende tijden enig soelaas?

  Neen, ze was zelf verwikkeld geraakt in het westelijk schisma

• 3.1.1 Politiek-sociale ontwikkelingen

• Welke twee conflictlijnen kunnen we identificeren in de 14de eeuw?

  
  De feodale heerschappijstructuur en de toenemende sociale conflicten
• Waardoor ondervonden heel wat vorstengeslachten grote moeilijkheden in de periode rond 1300?

  Als gevolg van interne en externe competitie
• Waarover bestond er al sedert 1200 enige vijandigheid tussen Vlaanderen en Holland?

  Over de heerschappij van de Scheldemonding (een cruciale handelsroute voor de zuidelijke Nederlanden)
• Wat werd er ontwikkeld om druk te zetten op de aanspraak van het  gebied van de Scheldemonding?

  Coalities
• Welke coalitie was een doorn in het oog van de Dampierres in Vlaanderen?

  
  De coalitie tussen Holland en Henegouwen
• Bij wie zocht Floris V van Holland steun?

  • Bij het Henegouwse grafelijk geslacht Avesnes
  • Bij de koning van Frankrijk
• Hoe verworf het huis van Avesnes de grafelijke titels van Holland en Zeeland?

  Floris V wordt ontvoerd en gedood, een paar jaar later sterft ook zijn zoontje
• Wat moest graag Gwijde van Dampierre met lede ogen aanzien?

  De machtsuitbreiding van de Avesnes dynastie ten noorden en ten zuiden van Vlaanderen
• Wat dwong de Franse koning zijn vazal, Gwijde van Dampierre (de graaf van Vlaanderen) te doen?

  De handelsalliantie tussen Engeland en Vlaanderen stop te zetten
• Waarom sloot Gwijde opnieuw een coalitie met Engeland?

  Filips de Schone koning van Frankrijk dreef de druk stelselmatig op. Gwijde hoopte op militaire bijstand en herstel van de handelsrelaties met Engeland
• Gwijde wilde opnieuw een coalitie met Engeland sluiten. Wat was de reactie van de Franse koning?

  • de koning daagde Gwijde voor het gerecht en hield hem in gevangenschap.
  • juni 1297: een nieuwe Franse inval in Vlaanderen
• 
  In juni 1297 viel een Frans koninklijk ridderleger Vlaanderen binnen. Welke steden veroverde het zoal?

  Kortrijk, Rijsel en Brugge
• Wat gebeurde er met het graafschap Vlaanderen na de Franse inval in 1297?

  Het graafschap Vlaanderen hield op te bestaan en werd onder Franse gouverneurschap (Jacques de Chatillon) geplaatst
• Wanneer bereikte de groei van de Vlaamse steden zijn hoogtepunt?

  Omstreeks 1300, met een bevolkingscijfer dat ze pas in de achttiende eeuw zouden overschrijden
• In wiens handen was de lakennijverheid traditioneel?

  
  De lakennijverheid was traditioneel in handen van ondernemers die tevens de groothandel
  controleerden.
• Noem drie kenmerken van de ondernemers in de 14e eeuw.

  • Zij behoorden tot het patriciaat
  • Ze waren Fransgezind
  • Ze monopoliseerden de bestuurlijke ambten in de steden
• Werden de belangen van de ambachtlieden gehoord door de ondernemers?

  Neen
• Wat ontstond er in de steden om de machtsmonopolie van de ondernemers te breken?

  een brede coalitie tussen de graaf, hoge adel en ambachtslieden
• Wat dreef de woede van de ambachtlieden op de spits?

  De Franse bezetting
• Welke Vlaamse stad kwam in 1302 in opstand?

  Gent
• Waarom kwam Gent in 1302 in opstand?

  
  Omdat Filips de Schone de verbruiksbelasting weer instelde
• Wat was de reactie van de ambachtlieden toen Filips de Schone de verbruiksbelasting weer instelde?

  Ze legden massaal het werk neer en uitten hun ongenoegen over het politieke klimaat
• Kon de Franse gouverneur de sociale onrust in Gent onder controle houden?

  Nee, hij gaf toe aan alle eisen van de Gentenaars
• Welke stad trok de Franse gouverneur in 1302 binnen?

  Brugge
• Waarom trok de Franse gouverneur in 1302 Brugge binnen?

  
  Daar had een kleinzoon van de gevangengenomen graaf, Willem van Gulik, zich laten uitroepen tot regent van Vlaanderen
• Wat gebeurde er tijdens de Brugse metten?

  De  Bruggelingen zouden een nachtelijke verrassingsaanval uitvoeren op het Franse Garnizoen en het Patriciaat
• Wat was het gevolg van de verrassingsaanval van de Bruggelingen tijdens de Brugse metten?

  
  Hierdoor was de polarisatie volkomen. Men noemt deze patstelling weleens de Klauwaards versus de Leliaards.
• Wat was de reactie van de Franse adel op de verrassingsaanval van de Bruggelingen tijdens de Brugse metten?

  De Franse adel was diep geschokt en bereidde zich voor op een wrakingsoefening.
• Wat gebeurde er op 11 juli 1302?

  Op 11 juli 1302 in Kortrijk leverde het Vlaamse voetvolk, dat voornamelijk bestond uit boeren en de burgerij, slag aan het Frans ridderleger.
• Was het Vlaamse voetvolk opgewassen tegen het Franse ridderleger?

  Ja, de paarden van het ridderleger liepen te pletter op het woud van pieken en zij werden in het drassige terrein roemloos afgeslacht door de Vlamingen.
• Welke naam werd gegeven aan de veldslag van 11 juli 1302?

  De slag van de Gulden Sporen
• Waarom wordt de veldslag van 11 juli 1302 de Slag van de Gulden Sporen genoemd?

  Genoemd  naar  de   krijgsbuit  van  de Vlamingen
• Wat de betekende de Slag van de Gulden Sporen voor Vlaanderen?

  Het betekende in de eerste plaats dat het graafschap Vlaanderen zich bevrijdde van de vijfjarige Franse bezetting
• De ambachtslieden herstelden de graaf in zijn waardigheid. Wat eisten ze in de plaats?

  Ze eisten erkenning van hun sociale en politieke rechten
• In welke andere Nederlandse steden zou deze overwinning van de ambachtsgilden weerslag krijgen?

  Ook   in   Luik,   Mechelen   en   Brabantse   steden   kwamen   de ambachtsgilden in opstand om de erkenning van hun organisatie op te eisen.
• Verklaar het fenomeen van de constitutionele waarborgen (14de eeuw)

  
  In  Luik  groeide   de   traditie   om   de   resultaten   van   de krachtmetingen   vast  te   leggen   in  plechtige   geschreven   documentatie.
• Welke partijen kwamen na de verkiezingen van een nieuwe bisschop steeds tegenover elkaar te staan? (Luik)

  De vechtende partijen waren steeds de bisschop, het kapittel, het patriciaat  en  de  ambachtslieden
• Wat gebeurde er in 1312 nav de bisschopsverkiezing in Luik?

  Een  vechtpartij  waarbij 200 patriciërs omkwamen in de Sint-Maartenskerk
• Wat gebeurde er na de vechtpartij in 1312 in de Sint-Maartenskerk (Luik)

  Er volgden vredesakkoorden waaruit een bestuursvorm tevoorschijn kwam waarin de ambachtsgilden althans in de formele zin de stadsraad in handen kregen
• Hoe gebeurden de sociaal-politieke veranderingen in Brabant in vergelijking met Luik.

  Op een meer vreedzame manier.
• Voor welke eeuw was de constitutionele traditie van de Blijde Inkomsten typerend? (Brabant)

  Het is een typerend voorbeeld van een politieke evolutie in de 14de eeuw.