Samenvatting - memo geschiedenis bovenbouw havo

• 1 prehistorie en oudheid

• Jagers en boeren, prehistorie (tot 3000 v.C)

  1. De levenswijze van jagers-verzamelaars
     
  2. Het ontstaan van landbouwsamenlevingen
     
  3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
     
• Grieken en Romeinen 3000 v.chr - 500 n.chr

  1. De ontwikkeling van het wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
     
  2. De groei van het Romeinse imperium, waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
     
  3. De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
     
  4. De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.
     
  5. De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische godsdiensten.
     
• Wat is het tijdvak van de prehistorie

  Tot 3000 v.chr.
  tijd van de jagers en boeren
  tijdvak 1
• Wat is het tijdvak van de oudheid

  3000 v. Chr - 500 n.chr.
  tijd van Grieken en Romeinen
  tijdvak 2

• 1.1 De argragische revolutie

• Welke sociale, demografische, economische en technologische gevolgen had de agrarische revolutie?

  De agrarische revolutie had gevolgen:
  Sociaal, mensen gingen zich vestigen op een plek. Er kwam een bevolkingsgroei. De agrarische revolutie zorgde voor ongelijkheid. Voor het eerst ontstond er een hiërarchie. er ontstonden verschillen door het graan surplus (overschot aan graan) hierdoor ontstond er een gelaagde samenleving met bezit, macht en aanzien. Mensen hoefde zich niet alleen te richten op het zorgen voor voedsel, maar konden zich specialiseren in: ridder, muzikant enz.
  Demografisch, mensen gingen zich vestigen, zodat ze landbouw beter konden bedrijven. Ook gebruikte ze stukken grond in hun omgeving meer, bossen werden akkers. Rond 7000 v.chr verspreidde de landbouw zich naar Noord-Afrika en rond 6000 v.chr naar Europa.
  economisch, door de hoeveelheid over productie van eten kwam er handel. Mensen gingen hun gewassen verhandelen met andere. Hierdoor kwam er een ongelijkheid. Ook kregen ze minder gevarieerd eten binnen dan de jagers-verzamlaars Dit leid ook tot ondervoeding en ziektes. 
  Technologisch, het pottenbakken, het gebruik van metaal om gereedschap te maken (en meer) werden uitgevonden.
• De levenswijze van jagers-verzamelaars.
  kenmerkend aspect 1

  Jagers-verzamelaars leven in kleine groepen als nomaden. Door
  te jagen komen ze aan voedsel.
  
  Jort:
  Het is een hele lange periode, weinig bronnen. 
  politiek: kleine groep, dus geen georganiseerd bestuur.
  Sociale verhoudingen: weinig sociale verschillen. Mannen jagen, vrouwen verzamelen eten en zorgen voor het gezin).
• Wanneer en waar ontstond de landbouwsamenleving? En wanneer ging men aan veeteelt doen?

  Tussen 9000 en 6000 v.C ontstond de landbouwsamenleving in het Midden-Oosten. Rond 7500 v.C werd er voor het eerst aan veeteelt gedaan.
• Leg het KA De levenswijze van jagers-verzamelaars uit

  Dit was in de prehistorie, rond 140.000 ontstond de homo sapiens, de moderne mensen. Ze leefden door te jagen en te verzamelen. Ze konden nog niet schrijven en er waren weinig sociale verschillen. (leider onderscheid zich nauwelijks) Wel ruilden ze producten met elkaar.
• Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
  Kenmerkend aspect 2.

  Is geleidelijk ontstaan, maar de veranderingen die dit voor de mensheid betekenden zijn zo groot geweest dat we spreken van een landbouwrevolutie of agrarische revolutie.
  Neolitische revolutie = nieuwe steentijd.
  
  Ongelijkheid,  sociale verschillen:
  Jagers-verzamelaars deelden de opbrengst met elkaar.
  In de landbouwsamenleving had ieder eigen stuk grond. Sommigen waren succesvoller, daardoor verschil in rijkdom, macht en aanzien.
  
  Ontstaat in Mesopotamië en Egypte.
  Eerst vertrouwden ze nog niet alle gewassen, daardoor aten ze eenzijdiger, oogsten konden mislukken. Ze leefden dichter op elkaar (infectieziekten), vee bracht ook ziekten mee.
• Leg het KA Het ontstaan van landbouwsamenlevingen

  Het ontstaan van de landbouwsamenleving was een grote verandering die we de agrarische revolutie noemen. Mensen gingen zich vestigen op een plek om daar een boerenbestaan op te bouwen. 11.000 v.C gingen de jagers-verzamelaars aan landbouw doen.
• Het ontstaand van de eerste stedelijke gemeenschappen
  kenmerkend aspect 3

  In het vruchtbare Mesopotamië ontstaan steden, vaste woonplaatsen (sendentiair). Er ontstaan ambachten, handel, bestuur, godsdienst.
  Grootste deel van de bevolking is boer.
  
  3300 v Chr. Werd het schrift uitgevonden. Een essentieel onderdeel van de menselijke cultuur.
• Tot welke veranderingen op politiek, sociaal, economisch en cultureel gebied leidde de ontwikkeling van de agrarische revolutie?

  Politiek: steden bestuurd door koning + priester, 10.000 tot 50.000 inwoners. Steden groeien uit tot stadsstaten.
  sociaal: verschil in sociale klassen: slaven, boeren, ambachtslieden, priesters, koning.
  cultureel: godsdiensten met meerdere goden = polytheïstisch.
  elke stad had een tempel. Er werden veel uitvindingen werden gedaan.
  strikte scheiding tussen mannelijke en vrouwelijke taken
  economisch: handel ontstond, verschillende beroepen. Merendeel was boer en dus afhankelijk van land- veeteelt.
  
  Egypte: kleine dorpen werden steden, die werden samengevoegd tot 1 groot rijk. Boven en beneden Egypte kwamen samen = natiestaat.
  o.l.v. Farao
• Leg uit en noem de kenmerken: De levenswijze van jagers en boeren

  Tot 10.000 v.Chr. Leefde de mensen een nomadisch bestaan: het zijn jagers-verzamelaars. 
  kleine groep, rondtrekken, gereedschappen van bot, steen en hout.
• Leg uit en noem de kenmerken: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenleving.

  Rond 10.000 v.Chr. Eindigt de laatste Ijstijd. Dan begint de eerste agrarische revolutie in Mesopotamië (Vruchtbare Halve Maangebied)
  De mens leert de natuur in cultuur te brengen. De agrarische revolutie zorgt voor de eerste landbouwsamenlevingen rond 5600 v.Cr. Akkerbouw en veeteelt leveren meer voedsel op, dus de bevolking groeit sneller. Doordat mensen in grote groepen leven, doen ze sneller ontdekking. Er ontstaat sociale hiërarchie door verschillende bezitsverhoudingen. 
• Leg uit : het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

  Stijging voedselproductie leidt tot handel en daarmee het ontstaan van landbouw-stedelijke-samenlevingen rond 3300 v.Chr. Doordat er genoeg voedsel is kunnen mensen zich bezig houden met andere activiteiten dan voedselproductie. In de steden zijn mensen nodig die de stad besturen en allerlei taken vervullen. Ontstaan priesters en koningen. Om steden te besturen wordt het schrift uitgevonden, om rijken te vergroten wordt oorlog gevoerd.