Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van Politicologie : basisthema's & Nederlandse politiek | 9789055892754 | Uwe Becker & Philip van Praag (red.).

• 1 Kapitalisme, klassen, lagen en individualisme

  Dit is een preview. Er zijn 13 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 1
  Laat hier meer flashcards zien

• Wat wil iemand die kiest voor het begrip vrije- of sociale markteconomie tot uitdrukking brengen?

  Ten eerste met de nadruk op sociaal, dat het overheidsingrijpen en de welvaartsstaat de onrechtvaardige facetten van de economie hebben verzacht ofwel verwijderd. Kapitalisme heeft dan wel ooit bestaan maar is ingedamd, een gemengde economie (kapitalisme plus welvaartsstaat). Het tweede benadrukt vrij, want vrijheid en gelijkheid moet gewaarborgd zijn (Hayek, Friedman; ontleend van liberale economen als Smith en Bentham).

• Beschrijf kort hoe het kapitalisme grond aan de voet heeft gekregen

  Voorheen een feodale standenmaatschappij. Vooral veel agrariërs die in eigen onderhoud voorzagen. De burgerlijke revoluties 17de - 19de eeuw ageerden voor meer individuele vrijheid, rechtsstaat en particuliere eigendom kwamen op onder de vlag van het liberalisme. HEt was een combi van individualisme, marktwerking, protestantisme en politieke veranderingen die als fundament dienden voor het kapitalisme. De industriële revolutie katalyseerde uiteindelijk het kapitalisme door het ontstaan van een scheiding van wonen (buitenshuis) werken zodat privésfeer en economie ook werden gescheiden. 

• Wat zijn de 4 structurele kenmerken van het kapitalisme?

  a. de regulering van de verdeling van de producten door de markt, door het mechanisme van vraag en aanbod en niet meer door subsistentieproductie en door verplichtingen (tiende). b. de productiesfeer door ondernemingen in particulier bezit voor een anonieme markt, daarmee verband houden; c. de concurrentie en de centraliteit van de winst; en d. de verhandeling van de menselijke arbeidskracht als waar.

• Hoe luidt de theorie van Weber over de opkomst van het kapitalisme?

  De opkomste van de protestantse arbeidsethiek in de 16de eeuw speelde volgens hem ook een rol voor de politiek-economische omwentelingen van de 16de t/m de 18de eeuw. Deze ethiek benadrukte discipline en soberheid bij handwerkslieden. Hun arbeidsproductiviteit werd opgeschroefd door én de markt én het geloof door een arbeidzaam leven het eeuwige leven te bemachtigen. De relatie tot God was individueel, wat het individualisme verder stuwde.

• Wat is possesive individualism van Locke (17de eeuw) en later Smith?

  Individu is bezitter van zichzelf en zijn capaciteiten en kan daaraan politieke rechten ontlenen en is niets verschuldigd aan de maatschappij. Als iedereen eigen doelen nastreeft komt dat op termijn ook het collectief ten goede. 

• Wat is een mogelijk gevolg van een belangentegenstelling tussen loonarbeid en kapitaal? Wat zegt Marx erover?

  Doordat de kapitalist zoekt naar winst, en de mensen in loondienst in loon ligt uitbuiting op de loer. Loon is namelijk een bestanddeel die de winst drukt. Marx spreekt in dit verband van de klassen van loonarbeid en kapitaal. 

• Welke twee dingen zijn van belang bij de uitbuitingstheorie van Marx?

  1. Marx ziet het niet als diefstal. Meer produceren dan nodig is voordeel voor de koper, maar geen onrecht jegens de verkoper. 2. Het is geen verrijking van de ene groep ten koste van de ander, sommigen halen nu eenmaal meer uit de m'ij dan zij geven en is van alle tijden. 

• Wat zijn de negatieve bijeffecten van het kapitalisme?

  Winst voorop waardoor milieu eronder lijdt. Ethische principes maken in het pure kapitalisme geen kans. Ook de concurrentie binnen het kapitalisme zorgt voor intermenselijke en internationale spanningen. Kapitalisme in onversneden vorm komt dan ook niet voor en wordt structureel gepresst. 

• Wat zijn de twee centrale principes van het kapitalisme?

  Winststreven en concurrentie.

• Wat is een gevaarlijk aspect in wat Marx noemt de 'logica van het kapitaal'?

  Een neerwaartse ontwikkeling in de loonontwikkeling lijkt een potentiële tendens. Dit is een existentieel bedreigende dimensie. Loonafhankelijken kunnen speelbal worden van bedrijven waardoor de verhouding tussen loonarbeid en kapitaal structureel oppositioneel wordt. Dit leidt tot politisering van het kapitalisme. Men werpt een tegenmacht op voor het consolideren van een humane maatschappij ten behoeve van het algemeen belang. Zonder deze tegenmacht heeft het kapitalisme de neiging zonder oog voor de sociale gevolgen door te denderen. (In Europa bijvoorbeeld vakbonden, politieke partijen, wetgeving die onderdeel uitmaken van de tegenmacht).